Mowa

„Jeśli nie potrafisz kontrolować swoich ust, w żaden sposób nie możesz mieć nadziei na opanowanie własnego umysłu”

W buddyzmie funkcjonuje pojęcie, które określa się jako właściwa mowa, a definiuje się ją poprzez unikanie czterech rodzajów szkodliwej mowy:

  • kłamstwa (słów wypowiadanych z intencją zniekształcenia prawdy, mówienia tego, co jest nieprawdziwe i co zwodzi innych)
  • dzielącej, skłócającej mowy (wypowiadania słów z intencją stworzenia niezgody między ludźmi)
  • szorstkiej, ostrej mowy (gdy naszą intencją jest zranienie uczuć drugiej osoby)
  • czczej paplaniny (czyli wypowiedzi pozbawionych celu, nieustannej gadaniny, plotkowania i bezpodstawnego przerywania innym)

Uważam, że jest to piękna idea, a dodatkowo – niezwykle potrzebna w dzisiejszych czasach. Nie da się ukryć, że współcześnie media (a zwłaszcza przestrzeń internetowa), przepełnione są tym, co buddyści określają jako szkodliwa mowa. Codziennie trafiamy na informacje nieprawdziwe, wypowiedzi mające na celu polaryzowanie całych grup społecznych, komentarze mające na celu skrzywdzić inną osobę, czy teksty, które nie przynoszą żadnego pożytku. Wystarczy chwilę się zastanowić, o ile piękniejszy byłby świat i nasza codzienność, gdyby każdy z nas starał się praktykować właściwą mowę.

Brzmi prosto, ale z pewnością jest to niełatwe zadanie. Pierwszym krokiem, który można podjąć na drodze ku bardziej świadomej i wartościowszej komunikacji, jest skupienie się na naszej aktywności w Internecie. To tutaj przeważnie wychodzą z nas najgorsze cechy i to tutaj pozwalamy sobie na słowa, których nigdy byśmy nie wypowiedzieli na żywo. Z drugiej strony, łatwiej nad tą mową zapanować, gdyż na ogół sformułowanie przekazu zajmuje nam więcej czasu (gdy piszemy artykuł, nagrywamy i montujemy film, czy dodajemy komentarz). 

W tym też miejscu chciałbym sam – zdając sobie świetnie sprawę z moich wcześniejszych przewin na tym polu – podjąć wyzwanie praktykowania właściwej mowy. Moją intencją jest:

  • mówienie prawdy, niepowielanie fake newsów, szczere dzielenie się własnymi przemyśleniami (nawet jeśli będę świadom, że nie spotka się to z pozytywnym odbiorem wśród części odbiorców);
  • zaniechanie wypowiedzi, których celem jest skłócenie innych osób lub wywołanie niezgody;
  • zawsze brać pod uwagę to, jak może poczuć się inna osoba i uważnie dobierać słowa, by niepotrzebnie nikogo nie ranić;
  • mówić wyłącznie o rzeczach, które mogą okazać się wartościowe i przynieść korzyść osobom, które będą mnie słuchać.

Podjęcie tego wyzwania nie oznacza autocenzury czy ugięcia się pod butem mitycznej politycznej poprawnością. Nie oznacza też, że w takiej sytuacji powinno się całkowicie zaniechać krytyki – wręcz przeciwnie. Właściwa mowa jest narzędziem tworzenia świata, w którym komunikacja ma za zadanie doprowadzić nas do prawdy, tworzyć silniejsze relacje i współpracować. Unikając szkodliwej mowy, dajemy przykład i pomagamy innym zrozumieć, jak wiele tracimy pozwalając, by negatywne emocje lub brak uwagi, kierowały naszymi słowami.

Praktykuj właściwą mowę, a gdy zwrócisz uwagę, że jakaś moja wypowiedź odbiega od tych standardów, nie omieszkaj zwrócić mi uwagę. Będę wdzięczny!

|  

Plan na 2021

Badania sugerują, że znaczna część osób wchodzących w nowy rok z tzw.  “postanowieniami noworocznymi”, nie dociera z nimi do połowy lutego. Jedynie 8% udaje się te plany zrealizować. Może więc warto spojrzeć na to z innej perspektywy?

Wczoraj na portalu Project Syndicate ukazał się tekst napisany przez Petera Singera i Agatę Sagan. “What Is Your Moral Plan for 2021” przedstawia alternatywę do – często nieskutecznych – postanowień noworocznych, które często skupiają się wyłącznie na poprawie życia jednostki. Autorzy zwracają uwagę, że czasy w których żyjemy rozwinęły pulę etycznych wyborów, z którymi musimy mierzyć się każdego dnia. Znany nam wszystkim Dekalog, w żadnej mierze nie wyczerpuje tematu moralności XXI w., a mało kto z nas – na szczęście – staje przed wyborami związanymi z zabijaniem czy kradzieżą. 

Ewolucyjnie przystosowani do nielicznych i prostych wyborów moralnych, jesteśmy zupełnie nieprzygotowani na wyzwania współczesności. W czasach zmian klimatycznych, głodu*, fake newsów, miliardów zwierząt zabijanych na pożywienie, przeławiania ryb, smogu, plastiku, przewlekłego stresu i depresji – wartość naszych wyborów nie ogranicza się do nas samych. Zdecydowanie łatwiej jednak o tym nie myśleć. Ankieta Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk zwraca uwagę, że jedynie jedna osoba na cztery, często zastanawia się nad etycznymi aspektami swoich wyborów. Prawie połowa nigdy tego nie robi.

Najwyższy czas, by to zmienić – nawet jeśli nie będzie to łatwe. Poszerzenie granic naszej moralności i rozwój współczucia, to działania wymagające, ale dające poczucie ogromnej satysfakcji i siły wewnętrznej. Jak powiedział kiedyś Bill Strickland:

“Wartość życia można mierzyć zdolnością człowieka do wpływania na los kogoś mniej uprzywilejowanego. Skoro śmierć jest rzeczą absolutnie pewną dla każdego, ważną zmienną jest jakość życia pomiędzy czasem narodzin i śmierci.”

* Po raz pierwszy od dwudziestu lat liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie zwiększyła się, zamiast zmaleć.